Help! Mijn collega gaat door het lint

Een collega die door het lint gaat, een giftige mail in je mailbox, een venijnige of sarcastische opmerking, roddels die de ronde doen, pestgedrag, ... In meer of mindere mate zijn het allemaal vormen van agressie. Ondanks de impact op medewerkers, het team en de organisatie, laten we het vaak passeren of kijken we de andere kant uit. Hoe komt dat toch? Wat maakt dat we de situatie ontwijken, negeren of er het zwijgen toe doen terwijl we diep vanbinnen weten dat het zo niet hoort te zijn?

Agressie op het werk onder de loep

Agressie kent veel gezichten en uitingsvormen welke we kunnen onderverdelen in twee grote groepen: agressie-uit-frustratie (de spreekwoordelijke druppel) en agressie-als-instrument (een doelgerichte manier van communiceren). Het gedrag in beide kan gelijklopend zijn, en toch is het onderscheid niet onbelangrijk. In het eerste geval is het vaak een impulsieve ontlading van opgebouwde spanning of stress, in het tweede geval is er vaak sprake van een meer doordachte reactie om een doel te bereiken.

Agressie op het werk komt tot uiting door dreigementen, het verheffen van de stem, onbeschofte taal te gebruiken, te vernederen, te pesten, te beschuldigen of negeren. Hieronder enkele voorbeelden van agressief gedrag dat vaak stilzwijgend getolereerd wordt, ...

Agressie in de praktijk

Een collega die een woedende tirade afsteekt, wordt vaak afgedaan als 'ach, we kennen haar al langer' of 'die is zo, ze bedoelt het niet slecht'. Dat kan allemaal best zijn, en toch blijft de impact niet uit. Andere collega's worden voorzichtig in haar bijzijn, ze zeggen niet meer wat ze denken, gaan mee in de frustratie of proberen de situatie zo snel mogelijk onder controle te krijgen. Allemaal heel begrijpelijk, maar het werkt niet! Wel integendeel: het is een stil applaus, een bekrachtiging van het agressief gedrag.

We stellen vast dat mailcommunicaties vaak gebruikt worden als passief-agressief instrument. Boodschappen worden de wereld in gegooid, liefst met iedereen in cc. De impact hiervan op het team of de organisatie is vaak niet meteen zichtbaar, maar gaat een eigen leven leiden in bijvoorbeeld de wandelgangen. In veel gevallen krijgt de zender geen weerwoord, zeker niet als het gaat over een meerdere in rang. Maar ondertussen speelt de boodschap in het hoofd van collega's, worden dingen onbespreekbaar of ontstaan er kampen van voor of tegenstanders. Het niet reageren op dit soort mails, bevestigt de schrijver in zijn boodschap. De schrijver krijgt als het ware vrij spel om te schrijven wat hij wil zonder verantwoordelijkheid te moeten opnemen voor zijn woorden en de impact ervan.

Een collega die met regelmaat van de klok het mikpunt is van roddels, vernedering of wiens fouten uitvergroot worden, is een slachtoffer van agressie. Niet alleen die collega zal nauwelijks nog initiatief durven nemen uit angst om fouten te maken of bespot te worden. Ook de andere collega's zijn op hun hoede, ze wikken en wegen hun woorden uit angst het volgende mikpunt te zijn.

Dit zijn maar enkele, ogenschijnlijk onschuldige voorbeelden van hoe agressie op de werkvloer stilaan aan kracht kan winnen. Hoe het de sfeer in het team verziekt, hoe het de stress bij mensen opdrijft en ten koste gaat van het werk en de organisatie. Wat kun jij doen als je besluit om niet langer te zwijgen?

Van vermijden naar benoemen

Heb je de neiging om bij een uitbarsting te sussen, brandjes te blussen of te zwijgen? Dan nodig ik je graag uit om als collega vanaf nu iets anders te doen. Laat eender welke vorm van agressie niet langer passeren. Nee, je hoeft niet terug te roepen of een wraakplan op poten te zetten. Het kan wel werken om heel aandachtig te luisteren naar wat gezegd wordt. Neem de woorden uitgesproken of in een mailbericht ernstig. Stap door je angst en benoem wat je ziet gebeuren.

Van vechten naar dialoog

Het kan misschien vreemd klinken, maar meestal heeft de 'agressor' geen slechte bedoeling in zich. Meestal is er sprake van een positieve intentie achter het gedrag, en toch... Probeer te achterhalen wat je collega werkelijk bedoelt, wat zit er in de weg? Vermijd hierin het gevecht of de verdediging, maar stel je open voor een eerlijke dialoog.

Zoek ondersteuning

Als het gesprek niet mogelijk is of vastloopt, trek je dan niet terug in een slachtofferrol! Ga actief op zoek naar ondersteuning. Ondersteuning betekent niet op zoek gaan naar je eigen gelijk, maar wel naar nieuwe openingen om de dialoog aan te gaan en het agressief gedrag een halt toe te roepen. In sterk ingeslepen patronen is professionele ondersteuning of bemiddeling vaak noodzakelijk om verandering mogelijk te maken.

Wegkijken is geen optie

Wat je ook doet, weet dat het agressief gedrag niet zomaar voorbij gaat. Het is een gedragspatroon dat zich inslijpt in organisaties en hun teams. De enige manier om dit te keren is er een ander patroon tegenover stellen.

Niets doen of wegkijken betekent met andere woorden zoveel als het niet opnemen van je verantwoordelijkheid t.a.v. jezelf, je collega's, je team, je organisatie. Immers: agressief gedrag is vaak een voedingsbodem voor mensen om van werk te veranderen, ziek uit te vallen, een roddelcultuur te installeren, het vertrouwen zwaar te ondermijnen. 

Sarah De Backer - En Route