Een team is meer dan een magische toevalligheid

Als we denken aan uitspraken als 'die past niet in ons team, maar niets aan te doen' horen we niet alleen een machteloze verzuchting, maar weerklinkt ook de overtuiging dat het uit de groep vallen niet meer of minder is dan een toevallig noodlot waar je niets kunt aan veranderen. Maar ook het omgekeerde komt voor, teams die topprestaties neerzetten en waar een ongeziene kracht vanuit gaat, staan vaak nauwelijks stil bij wat er aan de oorsprong ligt van die kracht. Als lid van zo'n team heb je dan 'geluk' gehad. Ze vallen met andere woorden ook terug op een magische toevalligheid. Op zich kun je deze overtuiging als hartverwarmend of hartverscheurend beschouwen, maar meer niet. Je staat erbij en je kijkt ernaar.

Als we niet langer naar onze teams kijken als een toevallig samenzijn van mensen, maar als een samenhangend netwerk waarin onderlinge afhankelijkheid en beïnvloeding een rol spelen, kunnen we meer doen dan erbij staan en ernaar kijken. Wanneer we zicht krijgen op die patronen kunnen we er bewust mee omgaan. Dan hoeven we ons niet langer neer te leggen bij de vaststelling 'die past niet in ons team, maar niets aan te doen'. Dan kunnen we gaan kijken naar de cruciale factor die onder druk staat en daar actief op werken. Vanuit deze invalshoek wordt al snel duidelijk dat het uitgroeien van een groep tot een team een gezamenlijk proces is. Je kunt de verantwoordelijkheid hiervoor niet alleen neerleggen bij de organisatie, de teamleider of de manager. Elk lid van het team maakt een verschil en heeft hierin een verantwoordelijkheid te nemen. Teamontwikkeling doe je samen!

Een team als levend organisme

Kijken naar een groep als een levend organisme van onderlinge relaties betekent zoveel als de toestemming geven en krijgen om mens te zijn met al je twijfels, meningen en gevoelens die daarbij horen. Het is enkel op die manier dat je tot verbinding en nieuwe inzichten kunt komen. Het betekent ook dat je in gesprek durft gaan en vertragen om de relatie te verdiepen vanuit een vertrouwen dat dit de resultaten en prestaties van het team ten goede komt.

Kijken naar een team als een levend organisme, betekent dat je verandering en wendbaarheid toelaat. Een team heeft immers baat bij een beetje chaos! We maken vaak deel uit van diverse soorten teams: een afdeling, een multidisciplinair project team, een werkgroep, een leerkrachtenteam, een beleidsteam, ... Teams zijn daarnaast ook al lang niet meer stabiel: mensen komen en gaan, ze groeien en gaan nieuwe uitdagingen aan. Hoe zorg je voor samenwerking in die steeds wisselende teams? Hoe ga je om met de onrust die het vertrek van mensen met zich mee kan brengen? Teams staan vandaag enorm onder druk, vacatures geraken niet ingevuld, waardoor de werklast bij de rest steeds groter wordt en die mensen dan uitvallen. Meer dan ooit is samen prioriteiten bepalen en elkaar ondersteunen belangrijk.

Leren kijken naar patronen

Ruzies zijn meer dan ontploffingen in het moment en hetzelfde kan gezegd worden over achterklap of ja zeggen en nee doen. Overal waar mensen samenwerken, ontstaan patronen die ervoor zorgen dat iets werkt of niet. Als we die patronen bloot leggen, komen een aantal kritische succesfactoren bovendrijven die een impact hebben op het groepsdynamisch proces binnen teams.

Rituelen brengen niet enkel structuur binnen een team of organisatie, ze zijn tevens een manier om verbinding uit te drukken en maken gedeelde normen en waarden zichtbaar. Hoe gaan jullie om met het vertrek van medewerkers (afscheidsritueel)? Welke rituelen hebben jullie als team om spanningen / conflicten te kanaliseren? Denk maar aan intervisie, ruimte of de gewoonte voor dialoog, … Hoe worden bijzondere realisaties, promoties of successen gevierd? (Beloningsritueel) Het antwoord op deze vragen, vertelt iets over het weefsel van jullie team, over de patronen binnen de organisatie.

Maar ook kijken naar de schaduwkant van het team of de organisatie, legt vaak patronen bloot. Waar heeft het team / organisatie kwetsuren opgelopen die nog steeds een trigger vormen? Denk bijvoorbeeld aan hoe fusies of overnames jaren na datum nog een rol blijven spelen in hoe teamleden elkaar bejegenen, in wie wat te zeggen heeft of welk discours het meest domineert.

Hoe doen we de dingen?

Reflecteren op het dagelijks handelen van teams, stilstaan bij hoe we de dingen goed doen, is bijzonder interessant om te kijken naar het dagdagelijks ritme van het team. Hoe bewaak je de grens tussen wat je gedaan krijgt als medewerker en wat er nodig is aan ondersteuning zonder jezelf op te branden? Hierbij sta je stil bij werk in relatie tot tijd, personeel en budget. Maar ook organisatorisch ontdek je al gauw patronen m.b.t. te weinig / te veel ondersteuning, eigen regelruimte, emotionele ruimte, … En ten slotte zijn er de mensen, wie doet de dingen? Hoe groot is de diversiteit? Op welke manier gaan ze met elkaar om? Welke rol spelen eerdere ervaringen? …

En Route - Sarah De Backer